پدر کمال الملک "آقا میرزا بزرگ غفّاری کاشانی" نیز که طبق قرائن در ایّام تحصیل کمال الملک در تهران، خود از کارگزاران دربار قاجار بوده، یکی از عوامل مهم در ارتباط یافتن کمال الملک با دربار بود. او در کشیدن منظره و نقاشی و چاپ سنگی استاد بوده و به همین علت استعداد محمد را به سرعت تشخیص داده و او را برای جدی گرفتن نقاشی تشویق و راهنمایی کرد. پدرش نقاشی های او را با دقت بررسی می کرد و هرجا که لازم بوده، نکته ای را به او می آموخت و راهنماییش می کرد. پدر وقتی مطمئن شد که نقاشی جزئی از وجود پسرش شده و تا پایان عمر نمی تواند دل از آن بکند، نکاتی را به او گوشزد کرده که تا پایان عمر آویزه گوش محمد شد: «محمد جان اگر می خواهی نقاش خوبی شوی، باید مداوم کار کنی و تا می توانی طرح بزنی و نقاشی بکشی» عمویش صنیع الملک از نقاشان بنام عصر خود بود. ازدواج کمال الملک در سال 1262 با زهرا، خواهر مفتاح الملک، از منسوبان مرحوم حاج محمد کاظم الملک تجار، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج چهار فرزند بود. 

محمد پس از گذرانیدن تحصیلات ابتدائی، به تهران رفته و به مدرسه دارالفنون که در آن ایام تنها مرجع علم و عمل بود قدم گذاشت.او از همان ساعت ورودش می خواست هنرش به سرزبانها بیفتد و روزی قرعه فال به نام آقای مدیر مدرسه افتاد. محمد صورت آقای مدیر را با قلم سیاه ساخت و آن وقت بود که همه حتی آقای مدیر او را ملقب به میرزا محمد کردند و همین تابلوی سه بعدی توجه ناصرالدین شاه را به خود جلب کرد و بدون تامل دستور داد اتاقی از شمس العماره در اختیار نامبرده بگذارند تا با خیال راحت به ادامه هنرش مشغول شود. زمانی که کمال الملک، دوازده سال داشته برای تحصیل و فراگیری علوم و معارف و پرورش استعداد هنری خود به تهران آمد، بجز حوزه‌های علمیه که نخستین مراکز علمی و پژوهشی آن دوران بود و دارالفنون تهران، مرکز و موسّسه آموزشی و تحصیلی دیگری در سطوح عالیه وجود نداشت و وی نخست در دارالفنون در رشته زبان فرانسه و هنر نقّاشی به تحصیل پرداخت.  وی سرانجام پس از مدتی پیشرفت کرده و موفق به دریافت نشان علمی شد. 

کمال الملک پس از کشته شدن ناصرالدین شاه برای مطالعه و کسب تجربه به اروپا سفر کرد و بیش از سه سال را در فلورانس، رم و پاریس گذرانید و در موزه ها به کپی کردن آثار استادانی چون رافائل، رامبراند و تیسن پرداخت. در پاریس با فانتن لاتور، استاد نقاشی موزه لوور آشنا شد. فانتن لاتور در معرفی کمال الملک به شاگردانش می گوید: " مواظب باشید! این آتش از ایران آمده است؛ از تابش و حرارت آن بهره گیرید." در دوران مظفرالدین شاه، کمال الملک به ایران آمد و پس از آن برای مدتی در کربلا و بغداد ساکن گردید که این اقامت منجر به خلق آثاری چون رمال، آهنگر بغدادی و میدان کربلای معلا شد. وی به امر شاه به ایران بازگشت و آثاری چون مظفرالدین شاه، میرزا علی اصغر خان اتابک، صورت حکیم الملک، میرزا محمود خان و ... را خلق نمود. 

کمال اللملک پس از مراجعت به ایران، در سال 1329، هنرستانی به نام مدرسه "صنایع مستظرفه" تاسیس نموده و به پرورش استعدادهای پراکنده هموطنانش پرداخت. در سال 1300 شمسی حسودان و معاندین کوته فکر حوادث و جریناتی برای استاد برپا کردند که روح حساس و زودرنج او را متاثر کرد و بنا به عللی دیگر 6 سال بعد رسما از مقام ریاست هنرستان استعفا کرد و یک سال بعد او را به ملک شخصی که در حوالی نیشابور داشت تبعید کردند. 

1مرد برهنه 2- دورنمای دماوند 3- دورنمای دیگری از دماوند 4- آخوند رمال 5- تصویر نیم‌تنه ناصرالدین‌شاه 6- تصویر مشهدی ناصر 7- زن پای چراغ 8- خانه سنگی 9- خانه دهاتی 10- دورنمای دیگری از باغ مهران 11- کپیه از تابلوی مزین‌الدوله (تابلو میوه) 12- سن ماتیو 13- کپیه تیسین 14- رمال بغدادی 15- تصویر عضدالملک 16- دورنمای مغانک 17- پیرمرد (ناتمام) 18- مصری 19- تصویر دیگر مصری 20- فانتن لاتور 21- کبک بی‌جان 22- تصویر نیم‌تنه اتابک 23- صورت جوانی کمال الملک 24- رمال 25- تصویر کمال‌الملک در حال تبسم 26- زرگر 27- صورت کمال‌الملک با کلاه 28- بن‌زور 29- پرتیه 30- صورت دیگری از کمال‌الملک با شنل 31- تصویر زن(مداد) 32- زری یراقی‌های جهود 33- صورت دیگری از جوانی کمال‌الملک 34- زنجیری 35- تصویر زن (که با همکاری گوردیجانی کشیده شده) 36- تصویر مرحوم ذکاء الملک 37- تصویر رامبراند 38- تصویر دیگری از کمال‌الملک 39- دورنمای چراغ‌برها 40- بازار مرغ فروش‌ها 41- صورت سردار اسعد 42- قالیچه صورت رامبراند 43- قالیچه صورت کمال الملک 44- قالیچه دورنمای منظره‌ای از شمیران 45- تصویر مرحوم حاج نصرالله تقوی 46- قالیچه دورنمای یاخچی‌آباد 47- کپیه رافائل 48- کپیه تابلوی دیگری از تیسین 49- کپیه ونوس 50- تصویر مظفرالدین شاه 51- تصویر احمد شاه 52- تصویر کمال‌الملک (آبرنگ) 53- تصویر مولانا (آبرنگ) 54- عرب خوابیده (آبرنگ) 55- حوض صاحبقرانیه 56- تکیه دولت 57- دورنمای پس قلعه 58- دورنمای زانوس 59- تالار آیینه 60- دورنمای لار 61- صورت ناصرالملک 62- تصویر پسر ناصرالملک 63- تصویر مشیرالدوله 64- تصویر وثوق‌الدوله 65- تصویر ضیع‌الدوله 66- پرنده الوان (آبرنگ) 67- دورنمای شهر از پشت‌بام صاحبقرانیه 68- دورنمای کوه شمیران از پشت‌بام مدرسه (ناتمام) 69- قالیچه منظره خیابان شمیران 70- زن 71- کپیه باسمه فرنگی (به دستور احمدشاه) 72- کپیه باسمه‌ای دیگر (به دستور احمدشاه) 73- نوازنده‌ها 74- تصویر ایستاده یکی از پیشخدمت‌های دربار 75- نیم‌تنه یکی از درباریان (آبرنگ) 76- بازار کربلا 77- منظره آبشار دوقلو 78- منظره حوض و فواره قصر گلستان 79- تصویر میرزاعلی‌اصغر خان اتابک (نیم تنه) 80- تصویر میرزا علی‌اصغرخان (تمام قد) 81- تصویر آقاعلی‌معین‌الحضور (آبرنگ) 

کمال الملک در سال 1307 به حسین آباد نیشابور رفت و دوازده سال آخر عمر خود را در این روستا در انزوا گذراند و در سال 1319 خورشیدی، در سن 95 سالگی درگذشت. مقبره کمال الملک در کنار آرامگاه شیخ فرید الدین عطار نیشابوری قرار دارد.