ولادیمیر ایلیچ اولیانوف (Vladimir Ilyich Ulyanov) معروف به لنین، در تاریخ 22 آوریل سال 1870 میلادی در شهر کوچک سیمبرسک (اولیانوفسک امروزی) واقع در حاشیه ولگا در خانواده ای متوسط و تحصیلکرده چشم به جهان گشود. دوران کودکی و جوانی را در فضاهای گسترده و باز آن رودخانه بزرگ روسی، در شهرهای سیمبیرسک، کازان و سامارا (اکنون کایبایِشُف) سپری کرد. ولادیمیر لنین برای شروع تحصیلات حقوق به شهر کازان رفت. در دانشگاه با دانشجویان مخالف حکومت آشنا شد و به مبارزه سیاسی روی آورد. به خاطر فعالیت سیاسی غیرقانونی و همکاری با دانشجویان چپ گرا، چند بار دستگیر و سرانجام از دانشگاه اخراج شد. در سده نوزدهم روسیه با ساختار مسلط فئودالی نسبت به اروپا کشوری عقب مانده به شمار میرفت. وی به سال 1893 به شهر سن پترزبورگ نقل مکان کرد که در آن زمان مرکز افکار چپ و جنبش انقلابی بود. او در این شهر خود را وقف مبارزه کرد، با متفکران و فعالان تحولخواه روسیه مانند گئورگی پلخانف آشنا شد و در مطبوعات چپ به تبلیغ ضرورت انقلاب کارگری در روسیه پرداخت. لنین در آخر سال 1895 بار دیگر دستگیر شد. نخست سالی در زندان گذراند و سپس در دادگاه به سه سال تبعید در سیبری محکوم شد. در تبعیدگاه نخستین آثار نظری مستقل خود را نوشت که او را در میان هواداران جنبش کمونیستی به شهرت رساند. او اندیشه کارل مارکس را بهترین راهنمای عمل برای جنبش کارگری خواند و تبلیغ عقاید او را وظیفه تمام انقلابیون دانست. لنین که طی سوء قصدی در سال 1918 به سختی زخمی شده بود، در دو سال آخر زندگی عملاً از هدایت حزب و کشور ناتوان مانده بود. رهبری حزب به دست دو تن از یاران نزدیک او افتاد که با هم دشمنی دیرین داشتند: تروتسکی و استالین. پس از مرگ لنین در ژانویه 1924، استالین مدعی جانشینی او شد. او با توطئه های زیرکانه و رشته ای از تصفیه های خونین، تروتسکی و سایر رقبا را از سر راه خود برداشت و در سالهای بعد نظامی برافراشت که یکی از مخوفترین رژیم های تاریخ شناخته شد و به عقیدهٔ بسیاری از کمونیست ها، دیگر ربطی به آموزه های مارکس و یا حتی لنین نداشت.