المعتزبالله محمد بن المتوکل بن المعتصم، ملقب به "ابوعبدالله"، در سال 232 هجری قمری متولد شد. مادر او کنیزکی رومی بسیار زیبایی بود که متوکل او را "قبیحه" نام نهاده بود. معتز در حالی که 19 سال داشت، پس از خلع "مستعین عباسی" در سال 252 ه.ق ، به خلافت رسید. وی برادر خود "مؤید" را از ولایت عهدی خلع و زندانی نمود و "مؤید" پس از چند روز درگذشت. این خلیفه برای کاهش قدرت ترکان در دربار و به ویژه نیروی نظامی، شماری از مردان آفریقایی را وارد لشکر گارد خود کرد، ولی چون توان پرداخت حقوق نگهبانان ترک را نداشت از سوی ترکان برکنار شد. ترکان پنج شب پس از آن که معتز را خلع کردند او را به حمام بردند و از نوشیدن آب وی را منع کردند، و سرانجام این خلیفه عباسی بر اثر تشنگی در سال 255 ه.ق به هلاکت رسید. در روزگار خلافت معتز، "یعقوب بن لیث" سر برداشت و سرانجام دولت صفاریان را تشکیل داد.
هنگامی که متوکّل، دهمین خلیفه عباسی کشته شد، پسر او منتصر که پدر را کشته بود بر مسند خلافت نشست امّا فرمانروایی او بیشتر از شش ماه طوطی نکشید که بر اثر بیماری درگذشت.پس از منتصر، پسر عمویش "المستعین" بر مسند خلافت نشست و حدود پنج سال خلافت کرد. او از سامرّا به بغداد رفت و بیشتر به عیّاشی و هوسرانی سرگرم بود و نظامیان تُرک، زمام امور را به دست داشتند. آنگاه پیروانش از او دل بریدند و در سامرّا با پسر متوکّل "معتزّ" بیعت کردند و "المستعین" را از قدرت بر کنار نمودند. به این ترتیب، معتّز به عنوان سیزدهمین خلیفه عبّاسی روی کار آمد. معتز پس از رسیدن به حکومت دستور داد "مستعین" را به قتل برسانند. او توانست چهار سال و شش ماه بر مردم فرمانروایی کند امّا حکومت کثیف او نیز پایدار نماند.
"معتمد عبّاسی" برادر زاده معتزّ، که بعدها به عنوان یکی از خلفای عبّاسی روی کار آمده، به دستور معتزّ کمر به قتل امام هادی علیه السلام بست و نقشه پلید او را عملی ساخت. امام هادی(ع) با حاکمان ستمگر سازش نکرد و آنها که از مبارزه منفی و عدم همکاری حضرت هراس داشته و رنج می بردند تنها راه خویش را خاموش کردن نور خدا پنداشتند و بدین ترتیب امام هادی(ع) نیز مانند امامان پیشین به مرگ طبیعی از دنیا نرفت. در مورد شهادت امام هادی علیه السلام و قاتل آن حضرت اختلاف است: برخی معتمد عباسی را قاتل آن حضرت میدانند (یعنی این واقعه در زمان خلافت معتمد رخ داد) و به عقیده برخی دیگر معتز عباسی، فرمان قتل آن بزرگوار را صادر و معتمد آن را اجرا کرد. (یعنی این واقعه در زمان خلافت معتز روی داد.) سرانجام امام هادی (ع) در 41 سالگی، در سوم رجب سال 254 هجری در شهر "سامرا" بر اثر زهری با دستور مُعتز، مسموم گردید و به شهادت رسیدند.
معتز پيوسته سركردگان ترک را مى كشت و از حضور آنها در دربار میترسید، تا اینکه در روز مبعث سال 255 ه.ق عده اى به سركردگى "صالح بن وصيف" دور معتز را گرفتند و توبيخ و سرزنش كردند و از او مطلبه اموال كرده و او را از حجره بيرون كشيدند و در آفتاب گرم بپاى داشتند كه از شدت گرما تكيه بر يک پا مى كرد و او را پيوسته مى زدند تا اينكه در27 رجب معتز از خلافت خلع شد. سپس او را زندانی کرده و چند روز به او آب و غذا ندادند و به قولى ديگر او را با آب جوش تنقيه كردند. بعضى گفته اند: او را پنج روز در گرمابه بدون آب و غذا حبس كردند و روز آخر آب نمک يا آب برفى به او دادند. وی سرانجام در سال 255 ه.ق بر اثر تشنگی به هلاکت رسید.
معتز عباسی
خلاصه زندگی نامه
المعتز بالله محمد بن المتوکل بن المعتصم، فرزند متوکل عباسی، سیزدهمین خلیفه عباسی است که از بزرگترین جنایت های وی به شهادت رساندن امام هادی علیه السلام بود.
درخت واره
ورود/ثبت نام
اسناد و مراجع