محمدابراهیم اصغرزاده 25 آذرماه سال 1334 در شهرستان خاش در سیستان و بلوچستان به دنیا آمد. دوران بسیار کوتاهی را در این شهر سپری کرد و سپس به همراه خانواده به مشهد رفت. دوره دبستان را در مدرسه ستار تهران گذراند و دوباره به مشهد بازگشت و این بار در مدرسه خصوصی فروغی دیپلم گرفت. وی از دوران دبیرستان با اندیشه‌های دکتر شریعتی آشنا شد. در همان دوران بود که دوستی او با شهید هاشمی نژاد شکل گرفت.او خود درباره آن دوران می‌گوید: «در این دوره مجذوب کسانی شده بودم که می خواستند میان دین و علم ارتباط برقرار کنند و به همین دلیل به دیدگاههای مهندس بازرگان علاقمند شده بودم.»اصغرزاده تحصیلاتش را ادامه داد تا اینکه در مهندسی برق صنعتی شریف [آریامهر سابق] پذیرفته شد. او بعدها تحصیلات خود را تا مقطع دکترا در رشته علوم سیاسی در دانشگاه تهران ادامه داد.وی در آن دوران هرچند روابط گسترده‌ای با گروه‌های خارج از دانشگاه داشت اما هرگز جذب هیچ گروهی نشد و استقلال خود را حفظ کرد. وی در باره سیاسی شدن خود نیز می‌گوید: «مهمترین دلیلی که مرا سیاسی می کرد قرائتی بود که دکتر شریعتی از دین می داد که بیشتر یک زبان حماسی، مبارزاتی و یک زبان ایدئولوژیک از دین بود و تأثیر زیادی داشت.»
ابراهیم اصغرزاده اردیبهشت سال 1359 با خانم طاهره رضازاده (نماینده مجلس ششم از شیراز) که در آن زمان از دانشجویان مهندسی شیمی پیرو خط امام در سفارت آمریکا بود، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر به نامهای محمدعلی، امیرحسین و فاطمه است.
با پیروزی انقلاب اسلامی و فرار شاه از کشور، ملت ایران یکپارچه خواهان استرداد شاه از سوی دولت‌هایی بودند که به شاه پناه داده بودند. شاه 30 مهر سال 1358 عازم آمریکا و در بیمارستان نیویورک بستری شد. دانشجویان مسلمان ایران که از اقدام دولت آمریکا در پناه دادن به شاه و نیز دخالت‌های این کشور در امور ایران از 28 مرداد سال 1332 تا به این روز به شدت عصبانی بودند، در 13 آبان سال 1358 سفارت آمریکا در تهران را تسخیر کردند. اشغال سفارت آمریکا که امام خمینی (ره) از آن به انقلاب دوم یاد کرد، نشان داد که این مرکز نه محل دیپلماتیکی برای کارهای سیاسی بین دو کشور، که لانه جاسوسی است. ابراهیم اصغرزاده یکی از دانشجویانی است که در آن روز از دیوار سفارت بالا رفت، دانشجویانی که کوتاه زمانی بعد، به «دانشجویان مسلمان پیرو خط امام» مشهور شدند. اصغر زاده در باره حضور خود در تسخیر لانه جاسوسی می‌گوید: در ماجرای اشغال سفارت آمریکا به هیچ وجه قصد ما این نبود که برویم و آنجا بمانیم. می‌خواستیم نهایتاً 2 یا 3 روز آنجا را اشغال کنیم که اعتراض خود را نشان بدهیم؛ اما حمایت امام از این حرکت، آن را از یک اقدام غیرحرفه‌ای به یک اقدام انقلابی تبدیل کرد.وی همچنین ادامه می‌دهد: ما به عنوان دانشجویان پیرو خط امام (ره) نقش «بوعزیزی» تونس را در آن مقطع انقلاب ایفا کردیم.
اصغرزاده در آغاز جنگ ایران و عراق مدت 6 ماه از فرماندهان نظامی ایران بود. آزادسازی منطقه بازی دراز (ازاولین مناطقی که آزاد شد) به فرماندهی وی در کارنامه اصغرزاده ثبت شده است.وی در دهه شصت از افراد نزدیک به سید محمد خاتمی و قائم مقام فرهنگی مؤسسه کیهان بود. وی مدتی معاونت روابط بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را عهده‌دار بود.اصغرزاده در تأسیس نهادهای فراوانی نقش‌آفرین بود. پایه‌گذاری دفتر تحکیم وحدت به عنوان تأثیرگذار‌ترین تشکل دانشجویی و جهاد سازندگی از جمله فعالیت‌های وی در نهادسازی محسوب می‌شود.در انتخابات مجلس دوم به هراه دفتر تحکیم وحدت در مقابل جامعه روحانیت مبارز قد علم کرد اما به مجلس راه نیافت. او پس از جنگ از منتقدین برنامه پنج ساله اول هاشمی رفسنجانی بود و خواستار بهبود روابط با غرب، اصلاحات سیاسی و اعطای آزادی‌های فردی بیشتر شد.
محمدابراهیم اصغر زاده در دوره سوم مجلس، به عنوان نماینده مردم تهران به پارلمان راه یافت و در هیئت رئیسه مجلس نیز حضور داشت. وی طراح تشکیل هیئت‌های دوستی پارلمانی بین کشورها بود و در این دوران به ریاست دو هیئت دوستی پارلمانی ایران و فرانسه و ایران و چین نیز انتخاب شد. مواضع و نطق‌های اصغرزاده در چهار سال حضور او در مجلس از وی چهره‌ای منتقد و آوانگارد به نمایش گذاشت. مقاومت‌هایش در مقابل وزارت فلاحیان در وزارت اطلاعات از نقاط عطف حضور وی در مجلس محسوب می‌شود.
اصغرزاده از جمله مخالفان وزارت فلاحیان بود. وی در این زمینه می‌گوید: هنگام معرفی وزرا، آقای فلاحیان وزیر اطلاعات بود و آقای هاشمی گفت کسی جرأت نمی‌کند از آقای فلاحیان صحبت کند؛ اما من اتفاقاً به عنوان مخالف سخنرانی کردم که نطق مشهوری در مخالفت با وزیر اطلاعات شد. در آن نطق گفتم ایشان قدرت ریسک بالایی دارند و وزیر اطلاعات به دلیل حساسیت‌هایی که هست باید کسی باشد که خیلی ریسک‌پذیر نباشد و خیلی منطقی و مستدل حرکت کند. آقای فلاحیان رأی خیلی بالایی نیاورد اما تمام کابینه آقای هاشمی رأی آورد.
اصغرزاده در مورد مخالفت‌های خود با هاشمی می‌گوید:مهندس سحابی به دلیل نقشی که در شورای انقلاب و بعد در نظام بودجه ریزی کشور داشت همیشه مورد احترام بود. به خصوص در ابتدای انقلاب در سال 58 وقتی من و دوستانم اقدام به تصرف سفارت آمریکا کردیم، وی از جمله کسانی بود که در حقیقت در شاخه جوانان نهضت آزادی به نوعی با ما ابراز هم دردی و هم دلی و از اقدام ما حمایت می‌کرد. به همین دلیل من خیلی برای ایشان احترام قائل بودم و الان هم احترام قائلم.مهندس سحابی را که دستگیر کردند، آقای هاشمی گفت: او رویش زیاد شده بود و می‌خواستیم رویش را کم کنیم.دو سه بار بین من و آقای هاشمی در مجلس سوم درباره این موضوع درگیری لفظی به وجود آمد تا اینکه یک دفعه ایشان گفتند: فلانی می‌خواهد اقتصاد کشور را به جایی برساند که مردم بجای برق با چراغ موشی زندگی و با الاغ رفت‌وآمد کنند. من گفتم این حرف توهین است.
اصغرزاده 24 ساعت پس از پایان دوره نمایندگی در مجلس سوم با حکم دادستان انقلاب وقت بازداشت شد. وی تجربه یک دوره کوتاه زندان در پیش از انقلاب را نیز داشت. اصغرزاده در این زمینه می‌گوید: 24 ساعت پس از پایان مجلس سوم و در آستانه مجلس چهارم، بازداشت شده و به سلول انفرادی زندان توحید که همان کمیته مشترک ضد خرابکاری قبل از انقلاب بود منتقل شدم. اتهامی که به من زدند اقدام علیه امنیت ملی بود؛ ولی بازجویی‌ها پیرامون مواضع سیاسی من و به خصوص نطق‌هایم بود؛ از جمله مواضعی که راجع به مشروعیت عرفی و زمینی حکومت داشتم. بعد از بازداشت برای مدتی از سیاست کنار کشیدم. بازداشت یک ماهه وی منجر به تغییرات گسترده‌ای در عقایدش شد. وی خود دراین‌باره می‌گوید: در درون زندان عزم خود را جزم کردم تا برای ایجاد تغییر در رفتارها و نظاماتی که معتقد بودم به یک دستگاه تولید مخالف تبدیل خواهد شد، هر کاری را انجام دهم.
محمدابراهیم اصغرزاده که در ابتدای انقلاب در مقام قائم مقام فرهنگی با سید محمد خاتمی در روزنامه کیهان پیشرو همکاری داشت؛ بعدها با سید محمد موسوی خوئینی‌ها نیز در راه‌اندازی روزنامه سلام نقشی اساسی ایفا کرد. اکثر اصلاح‌طلبان فعلی از جمله کسانی هستند که با وی وارد عرصه مطبوعاتی شدند.اصغرزاده پس از آزادی از زندان یک دوره طولانی را به حاشیه رفت و در سال 71 به همراه برخی از دوستان خود مانند سعید حجاریان وارد دوره علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. وی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال 76 به دوستان خود پیوست تا خاتمی را روانه پاستور کند. اصغرزاده در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس پنجم نیز از حوزه انتخابیه تهران کاندید شد که به همراه بهزاد نبوی از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
پس از انتخابات دوم خرداد، اصغرزاده برخلاف انتظار وارد حزب تازه تأسیس جبهه مشارکت نشد.او عضو شورای اول شهر تهران (1377 تا 1381) و مدتی نایب رئیس آن بود و انتقادات شدید او به مدیریت شهر تهران زمینه‌ساز انحلال این شورا توسط وزارت کشور دولت خاتمی شد. انحلال شورا توسط وزارت کشور، نوعی بدبینی در افکار عمومی را دامن زد. هرچند در چالش‌های طرفین در شورا و شهرداری تحقیق و تفحص مجلس ششم سخنان اصغرزاده را به اثبات رساند اما این ماجرا هم نتوانست جلوی انحلال شورای تهران را بگیرد.وی درباره حضور خود در شورای شهر اول می‌گوید: این اعتمادی که جوان‌ها به ما کردند در شعارهایمان به کاربردیم ولی آن گونه که شعار دادیم عمل نکردیم تا آن‌ها از رأی خود راضی باشند، من خودم نسبت به جوان‌ها احساس شرمندگی می‌کنم. احساس می‌کنم که نماینده خوبی برای آن‌ها نبودم.
همراهی اصغرزاده با اصلاح‌طلبان دوام چندانی نیافت. پس از آن گردهمایی دانشجویی دیگری در دانشگاه پلی تکنیک ترتیب داده شد. میتینگ و سخنرانی اصغرزاده در مقابل سفارت آمریکا به مناسبت 13 آبان نیز آخرین راهپیمایی دانشجویان دفتر تحکیم وحدت به این مناسبت بود. اصغرزاده در آن روز برای اولین بار از برداشتن دیوار بی‌اعتمادی بین ایران و آمریکا سخن راند. این جدایی اصغرزاده پس از گردهمایی پارک لاله در سال 77 که با انتقاد از خاتمی و اصلاح‌طلبان همراه بود به اوج خود رسید و اصغرزاده از آن روز به بعد به برادر بد اصلاح‌طلبان معروف شد. اصغرزاده در آن سخنرانی تئوری عبور از خاتمی را مطرح کرد که انتقاد دوستان سابق را به همراه داشت.در سال 80 به عنوان رقیب وارد مبارزه انتخاباتی با سید محمد خاتمی شد. هرچند شورای نگهبان وی را رد صلاحیت کرد اما این حضور او باعث شد تا دوستان دیروز، وی را مورد حمله قرار دهند. اصغرزاده در آن مقطع معتقد بود که خاتمی باعث سقوط اصلاحات خواهد شد.
تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و اسنادی که توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام که اصغرزاده سخنگوی آنان بود به دست آمد، به خوبی نشان می‌دهد که بحث رابطه با آمریکا تا چه اندازه برای مردم و دانشجویان یک تابو بوده است.مذاکره بازرگان و یزدی با برژینسکی، معاون کارتر، در الجزایر وقتی به گوش دانشجویان رسید چنان عرصه را بر دولت موقت تنگ کردند که بلافاصله پس از تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان دولت موقت استعفا داد. هر چند بازرگان این استعفا را نه به دلیل تسخیر سفارت که به دلایل دیگری می‌داند ولی این ادعا باورپذیر به نظر نمی‌رسد.کوتاه سخن اینکه در آن برهه تاریخی رابطه با آمریکا به دلایل متعددی چون مداخلات بیشمار آمریکا در امور داخلی ایران از کودتای 28 مرداد 32 تا پناه دادن به شاه در برهه تاریخی بعد از انقلاب امری مذموم به شمار می‌رفت. محمدابراهیم اصغر زاده امروز نظر دیگری دارد و از توهم توطئه سخن می‌گوید. در مناظره مهم اصغر زاده با حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان، موارد زیادی درباره رابطه با آمریکا مطرح شده است که به علت اینکه آخرین سخنان اصغرزاده در این موضوع محسوب می‌شود به آن‌ها اشاره می‌کنیم: مناظره مهم اصغرزاده و شریعتمداریاصغرزاده در پاسخ به شریعتمداری گفت: اینکه بگویید ممه را لولو برد و یا اینکه در نیویورک هزینه‌های اقامت افرادمان را در سازمان ملل زیاد کنید و در بدترین موقع صحبت از گفتگو با آمریکا کنید آن هم در شرایطی که بعد از کنفرانس عدم تعهد موقعیت خوبی را به دست آوردیم و مقام معظم رهبری مسئله رفراندوم فلسطین را مطرح کردند این اصلاً درست نیست؛ البته موضوع رابطه با آمریکا موضوع کلان نظام است و در دست ما نیست اما سیاه و سفید دیدن و خوب و بد دیدن همه چیز درست نیست و اینکه فقط شعار بدهید که آمریکا مداخله کرده و دولت‌های قبلی با او بسته‌اند یک خوش‌خیالی است.این دانشجوی سابق پیرو خط امام (ره) گفت: ما فقط می‌گوییم که آمریکا این قدر پدرسوخته است و نمی‌توانیم با آن مذاکره کنیم درحالی‌که احمد قوام در زمان استالین از طریق مذاکره با شوروی، آذربایجان ایران را نجات داد، دکتر مصدق در دادگاه لاهه مذاکره کرد و حقوق ایران را به دست آورد اما شخصی مثل فتحعلی‌شاه هم به قائم مقام فراهانی گفت من می‌جنگم و مذاکره نمی‌کنم و به همین ترتیب قسمت‌های بسیاری از سرزمین ایران را در جنگ با روس‌ها از دست داد؛ لذا قانون اساسی تکلیف این قضیه را مشخص کرده که چه کسی و در کجا می‌تواند به مذاکره بپردازد.وی ادامه داد: نمی‌شود نشست و گفت مذاکره کنیم و بعد مثل کره شمالی همه درب‌ها را به روی خود ببندیم؛ همگی آمریکا را به عنوان دشمن می‌شناسیم ولی این جمله از کیست که گفته است: "قطع رابطه با آمریکا امری ابدی نیست؟" لذا شعار را باید وقتی داد که باورپذیر باشد و اگر شعاری دهید که مردم باور نکردند فایده‌ای ندارد. اصغرزاده در بخش دیگری از سخنان خود گفت: طبیعی است که آمریکاییها دوست دارند دولتی همسو با آمریکا در ایران روی کار بیاید و منافع آن‌ها را تأمین کند اما آیا در آمریکا نیز برای ما اوباما بهتر است یا رامنی؛ فهمیدن این مطلب سخت نیست.اوباما در مصر و ترکیه گفته که خواهان جنگ صلیبی نیست، لذا ما باید از شکاف‌ها در میان آمریکاییها استفاده کنیم و جلوی لابی اسرائیل را بگیریم مگر درباره جنگ ویتنام یا همین تسخیر سفارت آمریکا اختلافاتی در میان آمریکاییها ایجاد نشد و مگر ما درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پس از تسخیر سفارت آن‌ها در ایران تأثیر نگذاشتیم؟ البته قطعاً برقراری روابط به نفع ما نیست، آمریکا دشمن است اما نباید همه فرصت‌ها را تبدیل به تهدید کنیم. مردم ما مقاومت می‌کنند اما هنر دولتمردان این است که تهدیدها را فرصت تبدیل کنند.
پس از سال 80 اصغرزاده مواضع خود را حفظ کرد و توانست در عرصه حزبی به مقام دبیر کلی حزب همبستگی که خود از جمله مؤسسان آن بود برسد. هرچند این مقام، وی را همواره با چالش‌های درون حزبی روبرو ساخت. اصغرزاده پس از پایان دوره نمایندگی در شورای شهر تهران به همراه دیگر اصلاح‌طلبان در انتخابات دور دوم شوراها شکست خورد.پس از انحلال شورا وی فعالیت‌های عمومی خود را کاهش داد. اصغرزاده بجز حضور در روزنامه‌های کیهان و سلام دوره‌ای نیز مدیریت روزنامه همبستگی را بر عهده داشت توانست ضمن افزایش تیراژ نویسندگان و هنرمندان و طراحان سرشناسی را جذب روزنامه کند. پس از آن وی مدتی را نیز در اداره تطبیق قوانین مجلس و دولت مشغول به کار شد. وی در انتخابات هفتمین دوره مجلس شوراهای اسلامی نیز کاندید شده بود که از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.
نماينده مردم تهران در دوره سوم مجلس شورای اسلامیمعاونت بين‌الملل سید محمد خاتمی در وزارت ارشادقائم مقام فرهنگی مؤسسه كيهان (در زمان مديريت سید محمد خاتمی)
ابراهیم اصغرزاده هرچند هنوز از اقدام خود در اشغال سفارت آمریکا دفاع می‌کند اما اظهار داشته که حاضر است به خاطر این کار عذرخواهی کند، اگر این کار به بهبود روابط دو کشور کمک کند.
محمد ابراهیم اصغرزاده
خلاصه زندگی نامه
محمدابراهیم اصغرزاده، دارای دکترای علوم سیاسی از دانشگاه تهران، فعال سیاسی اصلاح‌طلب که پیش از انقلاب از فعالان جنبش دانشجویی در مبارزه علیه رژیم سلطنتی بود و بعد از انقلاب نیز پیشتازی خود را در جمع دانشجویان حفظ کرد. وی از رهبران دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و دفتر تحکیم وحدت و نیز یکی از دانشجویان همراهی کننده در حمله به سفارت آمریکا در سال 1358 بود. او نماینده دوره سوم مجلس شورای اسلامی، عضو شورای اول شهر تهران، عضو شورای سردبیری روزنامه سلام و مدتی دبیر کل حزب همبستگی و مدیرمسئول روزنامه همبستگی بود.
درخت واره
ورود/ثبت نام
اسناد و مراجع