جورج اورسن ولز (George Orson Welles) در 6 می 1915، در ویسکونسین امریکا به دنیا آمد. پدرش تولید کننده چراغ خودرو و مادرش پیانیست بود؛ آنها زمانی که اورسن ولز 4 ساله بود از یکدیگر جدا شدند.ولز در سن 9 سالگی ماردش را از دست داد و پدرش نیز در 15 سالگی او درگذشت. پس از مرگ پدر، وی به اروپا و شهر دوبلین مهاجرت کرد و به عنوان بازیگر تئاتر مشغول به فعالیت شد. ولز در سال 1932 در سن 17 سالگی در دوبلین با ایفای نقشی در تئاتر "گیت"، در سال 1936 با اجرای "مکبث" و بار دیگر در سال 1938 با نمایش رادیویی "جنگ دنیاها" توجه جهانیان را به خود جلب کرد. واقع گرایی بی همتای این نمایش رادیویی در آن زمان آشوبی به پا کرد.اورسن ولز در سال 1941 با ساخت اولین فیلم بلند خود بر اوج قله شهرت ایستاد. "همشهری کین" که خود وی در آن نقش "چارلز فاستر ولز" را ایفا کرد، امروزه به عقیده بسیاری از منتقدین، بهترین فیلم تاریخ سینمای جهان است که ولز در حالی‌که فقط 26 سال داشت آن را مقابل دوربین برد.از جمله شاخصه های فیلمسازی اورسن ولز استفاده خلاقانه از نور، بهره‌گیری بی‌نظیر از زاویه‌های دوربین، تکنیک‌های صدابرداری و برداشت‌های بلند را می توان نام برد. ولز در سال 1985 درلس آنجلس درگذشت، اما در سال 2002 در دو نظرسنجی جداگانه که از سوی انجمن فیلم بریتانیا انجام شد به‌عنوان بهترین کارگردان تمام ادوار سینمای جهان انتخاب شد.
اورسن ولز فعالیت هنری خود را با بازیگری در تئاتر آغاز کرد. او پس از بازگشت به امریکا همزمان با اجرای تئاتر، در رادیو شروع به فعالیت کرد و با اجرای رادیویی "جنگ دنیاها" اثر "هربرت جورج ولز" در سال 1938 به شهرت رسید. اولین فعالیت اورسن ولز در هالیوود، گویندگی نمایشنامه رادیویی "خانواده رابینسون" در سال 1940 برای رادیو بود؛ هرچند پیش از آن وی در تلاش برای ساخت اقتباس سینمایی از رمان "قلب تاریکی" جوزف کونراد بود، در سال 1941 اورسن ولز سومین پیشنهاد ساخت فیلم را به کمپانی RKO ارائه کرد و مورد قبول قرار گرفت که نتیجه آن ساخت شاهکار سینمای جهان یعنی "همشهری کین" بود. وی با اینکه فقط 26 سال داشت اما کارگردانی، تهیه‌کنندگی، نگارش فیلمنامه و نقش‌آفرینی در این فیلم را به‌عهده گرفت. "همشهری کین" در 9 بخش نامزد جوایز اسکار بود که در نهایت تنها جایزه بهترین فیلمنامه را برد. اگرچه آکادمی اسکار توجه لازم را به این فیلم نداشت اما "همشهری کین" توانست در طول سالها به‌عنوان بهترین فیلم تاریخ سینما شناخته شود. دومین فیلم بلند اورسن ولز "امبرسون‌های باشکوه" بود که در سال 1942 براساس کتاب برنده جایزه پولیتزر نوشته "بوت تارکینگتون" ساخته شد. وی علاوه بر تهیه‌کنندگی، به ایفای نقش نیز در این فیلم پرداخت. اورسون ولز فیلم بعدی خود را اثری مستند به نام "همه‌اش واقعیت است" در برزیل ساخت که نیمی از بودجه یک میلیون دلاری آن را دولت آمریکا متقبل شد. این فیلم به واقع یک تبلیغ دوران جنگ برای دولت آمریکا بود تا کشور‌های آمریکای لاتین را از اتحاد با دیگر قدرت‌ها منع کند. پس از بازگشت به هالیوود، اورسن ولز با استقبال کمپانی‌های فیلمسازی روبه رو نشد به‌همین دلیل بار دیگر به کار در رادیو رو آورد. پس از مدتی او دوباره شروع به ساخت فیلم کرد؛ فیلم "مردی در سایه" را برای کمپانی Universal Pictures در سال 1957 ساخت و در سال 1958 فیلم "نشانی از شر" را که روایت تقابل همیشگی خیر و شر با چیدمانی باشکوه برای سقوط ضدقهرمانی تنها و سرخورده بود را ساخت. او پس از ساخت "تابستان گرم طولانی" در سال 1958 و "اجبار" در سال 1959 دوباره به اروپا بازگشت و سالهای 1959 تا 1970 را در ایتالیا، هنگ گنک، فرانسه و اسپانیا به ساخت فیلمهایی چون: "داوود و گولیات"، معبری به هنگ کنگ"، "ترک در آینه"، "ناقوس‌های نیمه شب" و "مردی برای تمام فصول" پرداخت و پس از آن دوباره به هالیوود بازگشت.
-"قلب‌های پیر" (The Hearts of Age) محصول سال 1934، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"خیلی زیاد جانسون" (Too Much Johnson) محصول سال 1938، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"همشهری کین" (Citizen Kane) محصول سال 1941، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"امبرسون‌های باشکوه" (The Magnificent Ambersons) محصول سال 1942، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"سفر به درون ترس" (Journey into Fear) محصول سال 1943، ولز به عنوان بازیگر -"جین ایر" (Jane Eyre) محصول سال 1943، ولز به عنوان بازیگر -"پسرها را دنبال کن" (Follow the Boys) محصول سال 1944، ولز به عنوان بازیگر -"غریبه" (The Stranger) محصول سال 1946، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"جدالی در آفتاب" (Duel in the Sun) محصول سال 1946، ولز به عنوان بازیگر -"فردا برای همیشه است" (Tomorrow Is Forever) محصول سال 1946، ولز به عنوان بازیگر -"بانویی از شانگهای" (The Lady from Shanghai) محصول سال 1947، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"مکبث" (Macbeth) محصول سال 1948، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"جادوی سیاه" (Black Magic) محصول سال 1949، ولز به عنوان بازیگر -"مرد سوم" (The Third Man) محصول سال 1949، ولز به عنوان بازیگر -"رز سیاه" (The Black Rose) محصول سال 1950، ولز به عنوان بازیگر -"اتلو" (Othello) محصول سال 1952، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"دردسر در دره تنگ" (Trouble in the Glen) محصول سال 1954، ولز به عنوان بازیگر -"سه پرونده جنایت" (Three Cases of Murder) محصول سال 1955، ولز به عنوان بازیگر -"آقای آرکادین" (Mr. Arkadin) محصول سال 1955، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"نهنگ سفید" (Moby Dick) محصول سال 1956، ولز به عنوان بازیگر -"مردی در سایه" (Man in the Shadow) محصول سال 1957، ولز به عنوان بازیگر -"ریشه‌های آسمان" (The Roots of Heaven) محصول سال 1958، ولز به عنوان بازیگر -"تابستان گرم طولانی" (The Long, Hot Summer) محصول سال 1958، ولز به عنوان بازیگر -"نشانی از شر" (Touch of Evil) محصول سال 1958، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"اجبار" (Compulsion) محصول سال 1959، ولز به عنوان بازیگر -"معبری به هنگ کنگ" (Ferry to Hong Kong) محصول سال 1959، ولز به عنوان بازیگر -"داوود و گولیات" (David and Goliath) محصول سال 1960، ولز به عنوان بازیگر -"ترک در آینه" (Crack in the Mirror) محصول سال 1960، ولز به عنوان بازیگر -"محاکمه" (The Trial) محصول سال 1962، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"داستان پادشاه" (A King's Story) محصول سال 1965، ولز به عنوان بازیگر -"ناقوس‌های نیمه شب" (Chimes at Midnight) محصول سال 1965، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"مردی برای تمام فصول" (A Man for All Seasons) محصول سال 1966، ولز به عنوان بازیگر -"کازینو رویال" (Casino Royale) محصول سال 1967، ولز به عنوان بازیگر -"قصه جاویدان" (The Immortal Story) محصول سال 1968، اورسن ولز به عنوان بازیگر و کارگردان -"ستاره جنوبی" (The Southern Star) محصول سال 1969، ولز به عنوان بازیگر -"کچ 22" (Catch-22) محصول سال 1970، ولز به عنوان بازیگر -"جزیره گنج" (Treasure Island) محصول سال 1972، ولز به عنوان بازیگر -"پروانه" (Butterfly) محصول سال 1982، ولز به عنوان بازیگر
اورسن ولز روز 10 اکتبر 1985 در سن 70 سالگی در لس‌آنجلس درگذشت. او یکی از فیلمسازانی است که از لحاظ جنبه‌های بصری سینما بسیار مورد تحسین است.
"در سایه پدرم" عنوان کتابی است که در سال 2009 کریس ولز بزرگترین فرزند اورسن ولز برای ارائه تصویر و چهره‌ای انسانی و خارج از دنیای سینما از پدرش به رشته تحریر درآورده است. "کریس ولز" روابط حاکم میان خود و پدرش را که یکی از معروف‌ترین کارگردانان و فیلم‌نامه‌نویسان جهان بود در این کتاب گردآوری کرده است. او فارغ از هر هیجانی درباره پدرش صحبت می‌کند. "اورسن ولز" با "ویرجینیا نیکلسون" بازیگر و یکی از شخصیت‌های فرهنگی آمریکا در سال 1934 ازدواج کرد و حاصل ازدواجشان "کریس" بود. "کریس ولز فدر" که یکی از نویسندگان صاحب‌نام در حوزه کودک و نوجوان است، سری کتاب‌های "ذهن پویا" را برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده است. این کتاب‌ها با ترجمه "سمیرا میرزایی" به فارسی نیز بازگردانده شده است.
فیلم "مقدار زیادی جانسون" (Too Much Johnson) به کارگردانی اورسن ولز با اقتباس از نمایشنامه "بیش از حد جانسون" در سال 1938 یعنی سه سال پیش از "همشهری کین" مقابل دوربین رفته بود. "مقدار زیادی جانسون" به صورت صامت، در قالب سه پرده و به مدت حدود یک ساعت فیلمبرداری شد اما هیچ‌وقت به پایان نرسید و به نمایش هم درنیامد. قرار بود هر یک از پرده‌های "مقدار زیادی جانسون" هنگام اجرای نمایش در پس زمینه به نمایش درآید. نمایش 16 اوت 1938 در استونی کریک تیه‌تر در کانه‌تیکت روی صحنه رفت اما هیچ یک از بخش‌های فیلم نمایش داده نشد و اجرای خود نمایش هم به سرعت متوقف شد. پیش از این تصور می‌شد تنها نسخه این فیلم در یک آتش‌سوزی از بین رفته است. تا اینکه در کمال تعجب، دسامبر 2013 یک نسخه 35 میلی‌متری از آن در پوردنونه در ایتالیا کشف شد و مورد توجه کارشناسان قرار گرفت و در ماه اکتبر پس از 75 سال در جشنواره فیلم صامت در پوردنونه به نمایش درآمد.
مستند "اورسون ولز صحبت می کند" به کارگردانی نیما قلی‌زادگان، مستندی 5 ساعته است که به زندگی اورسن ولز پرداخته و وجوه پنهانی زندگی او را که کمتر به آن توجه شده است را باز می نماید. این مستند که در اواخر آذرماه 1392 برای تدوین آماده بود، به دلیل طولانی بودن آن قابلیت نمایش در جشنواره سینما حقیقت را نداشت.
ده‌ها صفحه از چند نسخه فیلمنامه "همشهری کین"، یک دوربین "بل اند هاول" قدیمی که ولز از آن برای فیلم‌های خانگی استفاده می‌کرد و زمانی از آن برای ضبط یک مسابقه گاوبازی در اسپانیا استفاده کرد و همچنین یک زیرسیگاری نقره‌ای که "ارنست همینگوی" به ولز هدیه داده بود، از یادگاری های ولز بود که در حراجی هریتیج در اواخر اوریل 2014 به فروش رسیدند. اقلام حراج‌شده شامل یادگاری‌های بود که بئاتریس ولز، کوچک‌ترین دختر اورسن ولز سالها در سدونا در آریزونا نگه داشته بود. علاوه بر این در دسامبر 2011، جایزه اسکار ولز برای فیلم "همشهری کین" در حراجی ساتبی لندن فروخته شد.
اورسن ولز
خلاصه زندگی نامه
جورج اورسن ولز، کارگردان و فیلمساز صاحب‌نام هاليوود که همزمان در عرصه تلویزیون، تئاتر، رادیو و سینما فعال بود. "همشهری كين"، اولین فیلم بلند وی، سالها به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای جهان مطرح بود.
درخت واره
ورود/ثبت نام
اسناد و مراجع