اهل حق در لغت به معناى مردان حق است، امّا در اصطلاح نام فرقه ای است که در قرن هفتم هجری در منطقه کردنشین غرب ایران، مجاور کشور عراق شکل گرفت. این فرقه دارای انشعابات بسیاری است و در مجموع به افرادی اطلاق می شود که در مورد امام على علیه السلام راه غلو را پیموده و ایشان را به درجه خدایى رسانیده اند و براى خود آداب و رسوم خاص وضع کرده اند. پیامبر اکرم و امامان شیعه با شدیدترین وجه، غلو را مردود دانسته و غالیان که از جمله آنان فرقه اهل حق هستند، را نکوهش و تکفیر کردهاند. نام های دیگر این فرقه عبارت است از على اللهى، سر سپردگان، یارسان، غلات، نصیریه، علویان و... است. در ایران درباره این گروهها معمولا از اسامى اهل حق و على اللهى استفاده مى شود، گرچه خود آنها ترجیح مى دهند که بر آنان اهل حق اطلاق شود و کلمات على اللهى و غلات خوشایندشان نیست. در ترکیه به این گروه بکتاشى و علوى و در سوریه نصریه و علویان مى گویند. حقیقت این است که این فرقه غالبا از روی مسامحه "علی اللهی" خوانده می شوند و از جهت عقاید و مناسک و آداب با صوفیه مناسبت دارند. از تأمل در مبادی اعتقادی آنها به خوبی برمی آید که این طایفه یک فرقه عرفانی بوده که غیر از تصوف و حکمت اشراقی، عناصری از عقاید یهود و مجوس و مانویه را با بعضی اجزاء از افکار و تعالیم شیعه و غلات مخصوصا دروزیه و نصیریه به هم درآمیخته بودهاند و رفته رفته صبغه تصوف در آیین آنها قوی تر شده است. کتاب "شاهنامه حقیقت" که از کتابهاى اهل حق به شمار مى رود، مؤسس و پایه گذار این فرقه را فردی به نام " محمد بن نصیر" معرفى مى کند و او را غلام حضرت على علیه السلام مى داند. هر چند قول مشهور این است که در قرن هشتم "سلطان اسحاق" (سحاک یا صحاک) در مناطق کردنشین بین ایران و عراق ظهور کرد و وی بنیانگذار این فرقه بوده است. گروههاى مختلف اهل حق، در آرا و عقاید و آداب و رسوم اختلافات زیادى دارند. برخى از آنان صریحا امام على علیه السلام را خدا مى دانند. برخى دیگر که شیطان پرست نامیده مى شوند، شیطان را تقدیس مى کنند و حرام هاى الهى را حلال مى دانند و مخالف طهارت و عبادتند. همچنین گروهى از اهل حق خود را اهل حق مسلمان و شیعه اثنى عشری معرفى کرده و سعى مى کنند تا عقاید خود را با عقاید امامیه هماهنگ سازند و به شریعت و اعمال و عبادات اسلامى پایبندند. پیروان این مذاهب در کشورهاى ایران، عراق، ترکیه، آلبانى، سوریه، افغانستان و کشورهاى آسیاى میانه پراکنده شده اند. در ایران اکثر اهل حق در استان کرمانشاه زندگى مى کنند هر چند در مناطق دیگر نیز طوایفى از اهل حق وجود دارند.