آیت الله عاملی پس از پشت سر گذاردن دوران کودکی، به رسم خانواده های متدین که عموماً فرزندان خود را به مدرسه  "جعفری اسلامی"  گسیل می نمودند وارد همان مدرسه شد و مقاطع تحصیلی پیش دبیرستانی را در مدارس "جعفری اسلامی" و سپس مقطع متوسطه را در هنرستان فنی گذراند.وی سرانجام در آغازین ماه سال تحصیلی 1360 و پس از اندک مدت تدریس در روستاهای پیرامون اردبیل، وارد حوزه مقدس قم شد. سال شصت را باید پر رونق ترین سال حوزه مقدس قم از حیث استقبال و اظهار علاقه جوانان به تحصیل علوم اهل بیت(ع)، نامید بطوریکه امکان جذب در نظام رسمی حوزه برای وی فراهم نیامد و با عنایت ویژه آیت الله شیخ مصطفی نورانی اردبیلی، نماینده فقید مردم استان اردبیل در مجلس خبرگان، در حجره ای در مدرسه "مؤمنیه" در کنار بیت آیت الله العظمی بهاء الدینی(ره)، اقامت گزید، این امر فرصتی شد برای حضور منظم در نمازهای جماعت و بهره مندی از مواعظ و درس اخلاق ایشان.آیت الله عاملی در حلقه درسی استاد مسلم، مدرس افغانی، در زمینه ادبیات و مبانی ادبیات عرب که پیش نیاز ورود عالمانه در دیگر مباحث و دروس حوزوی بود، شرکت جست.شرح لمعتین را در محضر آیات، مرحوم اشتهاردی و راستی کاشانی و اصول فقه را در حلقه تدریس استاد صالحی گذراند و در مقطع سطح از حضور حضرات آیات پایانی، اعتمادی و مدرسی بهره فراوان اندوخت. درس خارج فقه با استفاضه از محضر آیت الله مکارم شیرازی و خارج اصول از محضر آیت الله جعفر سبحانی، آغاز شد، مدتی نیز از خارج فقه مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی و بالاخره حدود هشت سال از اصول آیت الله وحید خراسانی و فقه آیت الله شیخ جواد تبریزی و همزمان تفسیر آیت الله جوادی آملی حظّ وافر برد، حضور در محفل اخلاقی بزرگان نظیر مرحوم اشتهاردی و مظاهری، به ویژه علمین حجتین ... احمدی میانجی و پهلوانی از دوران بسیار پربرکت تحصیلات وی در حوزه مقدسه قم می باشد. ضمن تحصیل در حوزه و در کنار آن، تحصیلات رسمی دانشگاهی را نیز پی گرفت و موفق به دریافت گواهینامه فوق لیسانس در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی – با رتبه اول کشوری – از دانشگاه تهران، گردید و سپس مقطع دکتری را با تدوین پایان نامه ای در زمینه "تأثیر متقابل عقد و شرط" زیر نظر اساتید مبرز من جمله استاد دکتر ابوالقاسم گرجی، آیت الله سید محمد موسوی بجنوردی و دکتر علیرضا فیض، به اتمام رساند.  

استاد مسلم مدرس افغانیآیت الله اشتهاردیآیت الله راستی کاشانیآیت الله صالحیآیت الله پایانیآیت الله اعتمادیآیت الله مدرسیآیت الله مکارم شیرازیآیت الله جعفر سبحانیآیت الله فاضل لنکرانیآیت الله وحید خراسانیآیت الله شیخ جواد تبریزیآیت الله جوادی آملی 

دوران نوجوانی آیت الله عاملی عمدتاً با حضور مداوم در محافل وعظ و تفسیر و استفاضه از ارزنده ترین خطبای منطقه، که با حضور همزمان چندین عالم وارسته، از مقاطع طلائی درخشش روحانیت در اردبیل بود، سپری شد.اوان جوانی با حرکت خروشنده مردم مسلمان ایران و نهضت امام خمینی(ره)، مصادف شد و وی از پیشگامان مبارزه و جزو فعالترین عناصر جوان انقلابی گردید. 

ورود آیت الله عاملی در سال 1360 به حوزه قم، همزمان بود با دوران دفاع مقدس، لذا حدود یکسال و به دفعات، توفیق حضور در جبهه های جنگ را داشته و دهها رزمنده سرافراز از حلقه درس اخلاق وی عازم میدانهای نبرد گردیدند که امروزه نام و آوازه شان در دفتر دلاوران و شهیدان جنگ تحمیلی زینت تاریخ سراسر افتخار این مرز و بوم است. 

آیت الله عاملی از اوان طلبگی، با عنایت به نعمت بیان خدادادی و تسلط ذاتی به فن خطابه، در کنار تحصیل، به امر تبلیغ اهتمام ورزیده و عمق مفاهیم و غنای مطالب، نفوذ کلام کم نظیری برای وی فراهم ساخته است. نزدیک سی سال، بلا انقطاع، بیانات ایشان در قدیمی ترین مساجد اردبیل با استقبال شورانگیز و بلکه همواره با ازدحام طبقات مختلف مردم، به ویژه نسل جوان، مواجه بود. علاوه بر اردبیل، دامنه برنامه های سخنرانی وی در تبریز و بسیاری از شهرهای استان اردبیل و آذربایجان شرقی و گاهی تا استان های دور دست چون "چهارمحال بختیاری" گسترده است.آثار صوتی و تصویری وی در بسیاری از مناطق "قفقاز"، بخصوص در "جمهوری آذربایجان"، "گرجستان" و "داغستان"، به رغم برخی محدودیت ها، دست به دست می گردد، بطوریکه قاطبه مرزنشینان مجاور استان اردبیل، ضمن تعقیب منظم خطبه های نمازجمعه، برخی آداب مذهبی، از جمله احیاء لیالی قدر ماه مبارک رمضان را، با دریافت زنده از صدا و سیمای مرکز اردبیل، برگزار می کنند و نمازهای جمعه اردبیل در اغلب هفته ها پذیرای میهمانان و علاقه مندانی از جمهوری آذربایجان است. 

موقعیت هموار برای درس و بحث و تدریس، منتهای مطلوب برای هر اهل علم است، در سال 1367 آیت الله عاملی رسماً برای همکاری در مدارس شورای مدیریت، دعوت و بعد از چند سال در مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی، در متون ادبی، منطق، فقه، اصول و اخلاق کلاسیک، مشغول تدریس گردید و اخیراً عضویت هیأت علمی مرکز یاد شده و مدیریت گروه اخلاق در همان مرکز را احراز نموده و با پیشنهاد مدیریت گروه فقه نیز مواجه بود.تدریس اخلاق عمومی و کلاسیک بطور منظم در مدارس مرکز جهانی علوم اسلامی و مدارس طلاب ایرانی و نیز همکاری با مرکز تخصصی تبلیغ ادامه داشته و ضمن عضویت در انجمن ادب عربی حوزه علمیه قم، مشغول تألیف کتاب درسی ادبیات برای حوزه های علمیه بود در هر حال اشتغال به تدریس در سطوح مختلف به مدت 14 سال از بهترین توفیقات ایشان در حوزه علمیه قم بوده است.  

پس از درگذشت مرحوم آیت الله مروج، نماینده حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب در استان و امام جمعه اردبیل، با سلوک منحصر به فرد و موقعیت ممتاز و منزلت ویژه آن مرحوم در میان طبقات مختلف و در پی تصدی موقت این مسئولیت توسط یکی از فضلای حوزه قم، مردم استان از حضرات آیات موسوی اردبیلی و مشکینی، بخصوص به لحاظ خدمات فکری و تبلیغی و انس طولانی آن بزرگواران با مؤمنین، انتظار داشتند کسی از سوی ایشان به منظور تصدی امر نمایندگی مقام معظم رهبری در استان، معرفی شود، علی هذا حجه الاسلام و المسلمین حاج سید حسن عاملی برای این مهم پیشنهاد گردید. آیت الله عاملی پیرامون قضیه انتخاب خود به مسئولیت نمایندگی در استان و امامت جمعه اردبیل می گویند: «خدمت آقای گلپایگانی، رئیس دفتر محترم رهبر عزیز انقلاب که به قم تشریف آورده بودند، عرض کردم؛ حضرتعالی از حضور مقام معظم رهبری بخواهید اعتذار اینجانب را به جهت عدم احراز "تعین" در قبول این مسئولیت، بپذیرند، آقای گلپایگانی با تأکید بر حصول "تعین" زمینه تشرف به حضور مقام منیع رهبری را فراهم نمودند تا به تکلیف شخص ایشان، موضوع حتمیت یابد.در شرف یابی خدمت مقام معظم رهبری عرض کردم، مناسب است فردی از علمای کهنسال منطقه انتخاب شود، به ویژه اینکه اینجانب تاکنون از امور مدیریتی و سیاسی کنار بوده ام، اما ایشان ضمن قرائت اظهارات مکتوب حضرات آیات اردبیلی و مشکینی درباره حقیر، همراه با مطایبه سن "اربعین" برای تصدی مهام امور اشاره فرمودند و این مسئولیت بسیار سنگین را به عهده حقیر گذاشتند.» بدین سان ایشان حوزه فعال درس خود در مقطع "سطح" را تعطیل و شهر مقدس قم را ترک و جهت ادای دین به خطه اردبیل عزیمت نمود.  

آیت الله مروج علاوه بر امامت جمعه نمایندگی مردم استان در مجلس خبرگان رهبری را نیز عهده دار بودند، لذا با فقدان آن مرحوم لازم بود در اولین انتخابات، جایگزین ایشان در مجلس خبرگان، برگزیده شود، بالطبع توجه مردم به حجت الاسلام و المسلمین سید حسن عاملی معطوف بود، مع الوصف یکبار بعد از درگذشت آیت الله مروج از حضور در انتخابات سر باز زد، بار دوم بنا بر اصرار امناء و مؤمنین، اعلام آمادگی نمود، اما به جهت فقدان رقیب انتخاباتی و بنا به ضرورت رعایت احترام رأی مردم از نامزدی انصراف داد، اما بار سوم، حضور در عرصه انتخابات خبرگان اجتناب ناپذیر بود. لذا دوره چهارم انتخابات به منظور گزینش دو تن نماینده مردم استان در مجلس خبرگان، این بار با نامزدی چهار تن از حوزه انتخابی استان اردبیل برگزار گردید، علی رغم سنت جاری در انتخاب نمایندگان رهبری در مراکز استان ها که معمولاً شرط "اجتهاد" نیز لحاظ می گردد، هنگام نامزدی برای انتخابات مجلس خبرگان، شورای نگهبان وی را جهت امتحان کتبی و سپس اختبار شفاهی فرا خواند که مراتب صلاحیت وی، وفق معیارهای شورای نگهبان احراز و با کسب بالاترین تعداد رأی و نیز بالاترین شرکت کننده در تمام انتخابات تاریخ استان، یعنی حدود پانصد هزار رأی از حدود ششصد هزار آراء مأخوذه، به نمایندگی مردم استان اردبیل در مجلس خبرگان رهبری، برگزیده شد. 

آیت الله عاملی به محض انتخاب به عنوان نماینده رهبری در استان و امامت جمعه اردبیل، با توجه به شناخت عمیق از روحیات اقشار مختلف و مشکلات منطقه، بخصوص مشکلات عدیده حوزه های علمیه و سازمان روحانیت، اهتمام جدی خود را در حد وسع و ظرفیت منطقه، در رفع آنها مبذول داشت؛- حوزه علمیه "مدینه العلم"؛ مشتمل بر 36 واحد مسکونی و کتابخانه ای عظیم- احداث مهمانسرائی بزرگ برای حوزه علمیه؛ که در طول سال بخصوص در نیمه اول سال، به لحاظ شرایط کم نظیر جغرافیایی و میزبانی بزرگان علماء و اساتید حوزه ها و با توجه به برکات جانبی ناشی از حضور ایشان، در عین حال موهبت عظیمی برای مردم عزیز منطقه و حوزه های استان و موجب ارتقاء فرهنگ عمومی می باشد، از مساعی ایشان است. - تاسیس حوزه علمیه خواهران اردبیل - تاسیس حوزه علمیه خواهران شهرستان خلخال - تاسیس حوزه علمیه سفیران هدایت - تأسیس موسسه امدادی میثاق؛ که از از استثنائی ترین مؤسسات امداد رسانی در منطقه بوده و آثار بسیار فراوانی را با وثوق و اقبال ویژه مردم شاهد است و عمدتاً در امر گاز رسانی و آبرسانی به خانواده های محروم، تهیه لوازم گاز سوز استاندارد، تامین جهیزیه، تهیه منازل استیجاری برای خانواده های فاقد مسکن، فعال بوده و غالبا بستگان اموات، بجای اطعام و احسانات مشابه برای اقدامات پیش گفته، تشویق می شوند. - تجدید بنای قدیمی ترین مدرسه علمیه "صالحیه" با نمای سنتی و اسلوب جدید داخلی، پشتیبانی مالی و معنوی حوزه های علمیه با جذب اساتید زبده و تمهید و تجهیز مدارس وتامین بخش اعظمی از نیازهای مالی طلاب و تکریم خاص علمای مستمند در حد مقدورات و قیام به برخی از اقدامات دیگری که زمینه تحصیل تا پایه دهم را به سهولت برای طلاب علوم دینی در مرکز استان فراهم می ساخت. 

آیت الله عاملی جریان مستمر و مؤثر فرهنگی و تربیتی، به ویژه در حوزه های رفتار فردی و اجتماعی که لزوماً در ذیل تیترها و عناوین مشخص نمی گنجد را راه اندازی کرد؛ من جمله حفظ و تحکیم روابط با پیشکسوتان مبارزه و مجاهدان دوران دفاع مقدس، تکریم بزرگان، تعظیم ارباب صناعت، معرفت، فرهنگ و هنر، بذل توجه جدی به جوانان و مشکلات عدیده دامن گیر آنان، دست کم با اطلاق و اظهار محبت و توجه به ضرورت پرهیز از روند ناصحیح آمارسازی و ارقام پردازی در عرصه اخلاق عمومی و فرهنگ اجتماعی و علائق دینی و تنظیم روابط با اقشار مختلف، موافق انتظارات و توقعاتی که به روال گذشته و به طور سنتی، از روحانیت می رود، با پافشاری به ساده زیستی و حفظ زی طلبگی، اهتمام به غنای خطبه ها و خطابه ها و تلاش در تربیت نسل مهذب و استفاده از ظرفیت های شورای فرهنگ عمومی که ریاست آن را در هر استان، نماینده ولی فقیه عهده دار است، به نحوی که شورای فرهنگ عمومی استان اردبیل در سال 1387 در زمره مراتب نخستین کشوری، ارزیابی و در نشست ائمه جمعه سراسر کشور مورد تشویق قرار گرفت.  

سّر اوزان در حدیث و قرآنحکایات و روایات در باب عشق و طهارتآداب و فلسفه ی عزاداریمجموعه فرمایشهای معظم له در باب ازدواج 

آیت‌الله سید حسن عاملی در خطبه‌های نماز جمعه دی ماه 1392 در شهر اردبیل با اشاره به حماسه 9 دی 1388 اظهار داشت: «فتنه 88 دارای سه ضلع توهم، بی‌قانونی و تلاش امپراتوری رسانه غرب بود که درصدد بحران آفرینی در کشور بودند اما با خروش و بصیرت ملی بساط این حرکت نامطلوب برچیده شد.»وی ادامه داد: «در انتخابات 1388 کشور دچار بحران شد اما در 9 دی ملت ما به حرکتی عظیم و خودجوش دست زدند و برای همیشه بساط بحران و فتنه را برچیده و درس عبرتی به دشمنان دادند که مبادا در این مسیر ترفندی دیگری را تکرار کنند.»امام جمعه اردبیل این حضور را به مانند یک رفراندوم ملی توصیف کرد و یادآور شد: «استکبار جهانی از همان روز کینه این ملت را به دل گرفته وبه دنبال انتقام‌ جویی است چرا که در یک تاکتیک آشکار سعی می‌کند به بحران آفرینی‌ها دست زده و در فضای غبارآلود به یک نابسامانی دست بزند.»خطیب جمعه اردبیل به فرمایش مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: «اگر صدها بار برای نعمت بصیرت این ملت سجده شکر به جا آوریم باز هم کم است چرا که این ملت در دفاع از ولایت فقیه و مبانی اسلام کاری کردند که برای همیشه در تاریخ این کشور ماندگار است.»